Arjan Peters

In verbijstering belde ik vorige week uitgeverij Querido. Jazeker, het boek dat ik had gelezen was gecorrigeerd en wel. Was er iets mis mee dan? Die eh...fouten waren zo bedoeld, ja. Dat wil zeggen, de auteur beschouwde ze natuurlijk niet als fouten. Wellicht moest ik me 'meer inleven in de personages'- maar deze uitspraak mocht ik onder geen beding citeren. Geen sprake van. Wat krijgen we nou. Eerst een vod uitgeven en dan nog praatjes hebben ook?' Zomaar een boekrecensie van Arjan Peters uit zomaar een vrijdagse Volkskrant aan het begin van de 21e eeuw, waarin hij twee vliegen in ��n klap tegen zich in het harnas jaagt: een auteur en een uitgeverij. Geen wonder dat hij door zovelen wordt gehaat. Boze tongen beweren dat Arjan Peters (1963) - literair criticus van de Volkskrant, columnist bij het AVRO-radioprogramma Opium en redacteur van literair tijdschrift Optima - wekelijks zo fel van leer trekt uit pure kinnesinne. Hij zou zelf een mislukt schrijver zijn, een 'wannabe' die succesvollere auteurs het literaire licht in de ogen niet gunt (Peters heeft in het verleden inderdaad enkele verhalen geschreven en gepubliceerd, o.a. in Optima, en is daar inmiddels naar het schijnt weer mee opgehouden). Verder wordt hem een mierenneukerige boekhoudersmentaliteit verweten omdat hij steevast melding maakt van kromme zinnen en andere taalblunders, terwijl hij op zijn beurt ook weer beticht wordt van een 'erbarmelijk slechte stijl'. Die laatste typering is afkomstig uit een column van Ronald Giphart vol leedvermaak over d� literaire rel van 1998, waarbij Arjan Peters door Joost Zwagerman in Vrij Nederland werd 'ontmaskerd' als literaire Janus. Zwagerman had, verbaasd over een slechte Volkskrant-recensie van Peters, die zijn boek Chaos en Rumoer in het blad van Het Produktiefonds juist de hemel in had geprezen, nog eens wat Volkskrant-kritieken naast wervende stukjes over dezelfde auteurs gelegd, waarbij bleek dat Peters er inderdaad twee heel verschillende inktpotten op nahield: eentje met vitriool en een met vanille. Dit bleek het startschot voor een vruchtbaar jachtseizoen; iedereen die ook maar een half appeltje met Peters te schillen had, kon ongehinderd prijsschieten - Doeschka Meijsing wijdde meer dan drieduizend woedende woorden aan de 'opgeblazen kikker zonder visie' in De Groene Amsterdammer- en Peters werd tijdelijk geschorst als medewerker van de Volkskrant. Alleen collega Elsbeth Etty opperde in NRC Handelsblad dat Peters inderdaad niet erg chique had gehandeld, maar 'aan de andere kant was het ook een rotstreek van Zwagerman. [...] Zwagerman was allang op de hoogte van Peters' bijbaan. Hij had de Volkskrant-recensent er veel eerder op kunnen wijzen dat spreken met twee monden een criticus niet past. Wraak op een criticus wegens een slechte recensie, past namelijk op zijn beurt een schrijver niet.' Hoe dan ook, Peters werd na drie maanden weer gewoon recensent bij de Volkskrant en doet daar nog steeds waar Meijsing zo boos over schreef: 'Hij noemt Nanne Tepper een grimmige betweter , Milo Anstadt een groothandelaar in sjablonen , Theun de Vries ouwe Theun , Pierre H. Dubois een beminnelijke letterbaas , Dirkje Kuik een kwiek koutende tante , Tom Lanoye een vermoeide chroniqueur , Paul de Wispelaere een grutter in goedkope zwaarmoedigheid , Raymond Brulez een brave borst , Arnon Grunberg een dribbelende neuroot , Hugo Claus een melige standwerker , Natasha Gerson het kind , Leon de Winter een adequate pulpschrijver , Marcel M�ring een praalhans et cetera, et cetera.' De rel van 1998 heeft Peters' reputatie niet blijvend geschaad. Hij schrijft over literatuur en cultuur voor een van de grootste dagbladen van Nederland, stelt boeken samen voor gerenommeerde uitgeverijen als Bert Bakker en Van Oorschot en zat in 1999 in de jury van de Libris-Literatuurprijs. Het enige dat in 2000 nog aan het debakel herinnerde was, gek genoeg, het centraal schriftelijk VWO-examen Duits: '2 I Wodurch ist Arjan Peters ber�hmt geworden (Zeile 13)? A Er ber�cksichtigt in seinen Buchkritiken die Interessen befreundeter Autoren. B Er hat die niederl�ndische Literaturkritik als korrupt entlarvt. C Seine Buchkritiken stecken voller Vorurteile. D Seine Buchkritiken zeichnen sich durch �berraschende Gesichtspunkte aus. E�ber bestimmte B�cher hat er gegens�tzliche Kritiken geschrieben.' Het juiste antwoord is inmiddels bekend. Net als het feit dat zijn heftige recensies niet altijd slecht af hoeven te lopen. Slecht begin: het eerste boek van D�sanne van Brederode werd door Peters genadeloos afgekraakt. Happy end: op 15 november 1997 trouwden ze. Peters meest recente boek is De ongeeslijke lezer, een bundel essays over literatuur, lezen en recenseren. In een interview met Schrijven zei Peters over zijn manier van lezen: 'Tien jaar geleden heb ik mij voorgenomen niet zo'n criticus te zijn die met een standaard in zijn rugzak een boek laat langskomen en dan kijkt of het daaraan beantwoordt, want dan word je een soort keuringsdienst. Trouwens, ik wist ook niet eens wat mijn standaard zou moeten zijn, en nu nog niet helemaal.'